Nhàn Ngưu – Độc đáo hình tượng trâu hạt mít bằng… vàng: Một chú trâu hạt mít cuộn tròn thanh bình trên mõ trâu cách điệu hình đình làng là tác phẩm nghệ thuật Nhàn Ngưu đang được yêu thích của họa sĩ Lê Huy.
Họa sĩ Lê Huy đã có cuộc trao đổi ngắn với Thanh Niên về ý tưởng làm tác phẩm Nhàn Ngưu độc đáo này.
*Từ đâu anh có ý tưởng làm Nhàn Ngưu? Và mất bao nhiêu lâu để biến ý tưởng thành hiện thực?
– Họa sĩ Lê Huy: Tôi ấp ủ ý tưởng thực hiện tác phẩm Nhàn Ngưu từ rất lâu (ngay từ 30.1.2020, tức mùng 6 tết Canh Tý) và phải mất khoảng 300 ngày để biến nó thành hiện thực. Đây là dự án thường niên của tôi, các năm trước tôi đã có Dê Cát Tường, Chuột Quả Gấc, Ngựa Hoa Mai... Tôi không nghĩ đến trâu mà nghĩ đến cái mõ đầu tiên. Tôi luôn thích tiếp cận theo cách đảo chiều như vậy, với cái mõ to còn con trâu thì nhỏ. Cái mõ, một thứ phát ra âm thanh lộc cộc để biết cả đàn ở đâu, để những con trâu trong đàn đi theo con đầu đàn, thậm chí để phân biệt đàn trâu nhà này và trâu nhà khác. Nhà nào càng nhiều âm thanh của thứ lộc cộc ấy thì “cơ nghiệp” càng lớn. Bản thân tạo hình chiếc mõ, nó đã rất giống một con trâu rồi. Cách điệu một chút, sẽ thành một mái đình có hai đầu vút cong.
 Họa sĩ Lê Huy gửi gắm nhiều tâm huyết vào tác phẩm Nhàn Ngưu ẢNH: LUCY NGUYỄN |
* Nhàn Ngưu không chỉ đơn giản là hình tượng trâu và mõ trâu, mà dường như còn ẩn chứa nhiều giá trị hơn thế. Anh có thể chia sẻ kỹ hơn không?
– Trâu hạt mít được làm gần như không có phác thảo, đó là những ngày tôi bị quá tải bởi liên tục phải xoay sở công việc, áp lực tài chính, những ảnh hưởng trực tiếp từ Covid-19. Tôi cứ lẩm bẩm nghĩ, những lúc mệt mỏi hay vất vả, con người ta chỉ cần ngủ một giấc thật thoải mái, thật say nồng. Cũng chẳng cần phải lớn lao, khí thế, hùng dũng, rực rỡ… làm gì. Vì cuối cùng, mọi người đều tự tìm kiếm cho mình một chữ Nhàn thôi! Thế nên đặt tên đứa bé bằng hạt mít là Nhàn Ngưu như lời chúc năm mới Tân Sửu thật an nhàn, yên bình và thảnh thơi. Một con trâu nhỏ như hạt mít, như hạt mầm với cái đầu, sừng giống chồi non đang nhú. Đặt trên mái đình với mong cầu gieo hạt, sinh sôi, nảy nở cho mùa vụ mới, cho năm mới, hy vọng mới đầy tràn bội thu, như ý. Trâu, mõ, đình làng, trồng cấy… luôn là những hình ảnh đẹp của dân gian, là biểu tượng của văn minh lúa nước.
 Quá trình tạo hình trâu và mõ trâu cũng tốn nhiều công phu. Nhiều mõ trâu sau khi nung xong, màu sắc hoa văn lên không đều phải đập bỏ ẢNH: HỌA SĨ CUNG CẤP |
Tôi muốn làm trâu hạt mít có màu vàng, thậm chí bằng vàng… vì tôi nghĩ đến hạt giống quý, một hạt giống quý cho mùa vụ mới. Nên nó được làm bằng đồng, bạc và vàng.
Hoa văn trên thân mõ được chuyển thể từ hệ thống đồ án hoa cúc dây, trên bệ đá tượng A-di-đà chùa Phật Tích (một pho tượng đá đỉnh cao thời Lý, được xem là một trong những pho tượng cổ nhất Việt Nam còn đến ngày nay). Dải hoa văn dây kéo dài liên tục kết hợp giữa hoa cúc và hoa mẫu đơn. Với những vòng tròn đổi chiều liên tiếp nhau, thể hiện cho luân hồi, là cuộc sống luôn vận động.
Tôi chọn hoa cúc làm trung tâm trên thân mõ. Cúc là loài hoa luôn được ca ngợi và quý mến, được coi là một trong “tứ quân tử” bởi phẩm chất thanh tao, chính trực. Cúc đại đóa với nhiều lớp cánh xếp chồng mang ý nghĩa xum vầy, hội tụ, đoàn viên ngày tết. Hoa cúc luôn được yêu thích, tượng trưng cho phẩm chất thanh cao và kiên trinh vì chịu đựng và vượt qua giá lạnh mà rực rỡ bung nở. Vượt qua nghịch cảnh mà mang đến niềm tin, niềm hy vọng tươi sáng về một khởi đầu năm mới thịnh vượng và an khang. Hoa cúc rất phù hợp để trở thành một hình ảnh tượng trưng cho thời điểm dịch bệnh, bão lũ, thiên tai.. qua hình ảnh hoa cúc để gửi gắm tinh thần vượt qua khó khăn, chịu đựng gian khổ để có tương lai tươi sáng hơn.
 Nhàn Ngưu là một tác phẩm mang đậm nét văn hóa dân gian với những quà tặng kèm như bộ Thập Mục Ngưu Đồ ẢNH: LUCY NGUYỄN |